1. Φουσκωτά φράγματα: Πώς οι καινοτομίες φραγμάτων μεταμορφώνουν τη διαχείριση πλημμυρών σήμερα

Συγγραφέας: Ανώνυμος Δημοσιεύτηκε: 20 Απρίλιος 2025 Κατηγορία: Τεχνολογίες

Πώς οι καινοτομίες φραγμάτων στα φουσκωτά φράγματα μεταμορφώνουν τη διαχείριση πλημμυρών σήμερα;

Σκέψου τα φουσκωτά φράγματα σαν την «έξυπνη ασπίδα» που αποκτούμε στην αντιμετώπιση των πλημμυρών. Οι παραδοσιακές μέθοδοι έδιναν μεγάλη έμφαση σε μόνιμες κατασκευές, που απαιτούσαν πολύ χρόνο, χρήμα και συχνά αλλαγές τοπίου. Ωστόσο, οι τεχνολογικές εξελίξεις περιβαλλοντικής προστασίας έχουν αλλάξει τον χάρτη, προσφέροντας ευέλικτα, γρήγορα και πιο αποδοτικά συστήματα προστασίας από πλημμύρες. Ας δούμε αναλυτικά πώς αυτές οι καινοτομίες φραγμάτων αλλάζουν την καθημερινότητά μας στη πολιτική διαχείρισης φυσικών καταστροφών και την πρόληψη πλημμυρών.

Τι ακριβώς κάνουν τα φουσκωτά φράγματα και γιατί είναι τόσο σημαντικά;

Τα φουσκωτά φράγματα είναι φράγματα που μετακινούνται και αναπτύσσονται μέσα σε λίγα λεπτά, συνήθως κατασκευασμένα από ανθεκτικά υλικά όπως ενισχυμένο PVC ή πολυμερές. Η τεχνολογία τους επιτρέπει την αυτόματη ή χειροκίνητη «φούσκωσή» τους όταν ανιχνεύεται αύξηση νερού. Με αυτή την ταχύτητα αντίδρασης, η διαχείριση πλημμυρών αποκτά δυναμική και προσαρμοστικότητα, απαραίτητη σε περιοχές με απρόβλεπτο καιρικό πρότυπο.

Για παράδειγμα, στην περιοχή της Βόρειας Ελλάδας, τα τελευταία 5 χρόνια, έχουν τοποθετηθεί συγκεκριμένα φουσκωτά φράγματα που μειώνουν το χρόνο απόκρισης σε πλημμύρες κατά 75%. Σε μια πρόσφατη καταιγίδα που προκάλεσε ξαφνική άνοδο στη στάθμη ποταμού, τα φράγματα αυτά ενεργοποιήθηκαν μέσα σε 10 λεπτά, μπλοκάροντας επιτυχώς την εισροή νερού σε κατοικημένες περιοχές. Με αυτόν τον τρόπο, η περιοχή απέφυγε ζημιές άνω των 3 εκατομμυρίων EUR.

Πού βλέπουμε τις μεγαλύτερες αλλαγές με τις νέες τεχνολογίες πλημμυρών;

Οι καινοτομίες φραγμάτων εξελίσσονται με στόχο την ελάχιστη περιβαλλοντική όχληση και την μέγιστη αποτελεσματικότητα. Σε πόλεις όπως η Θεσσαλονίκη και η Πάτρα, όπου η οικιστική ζώνη είναι διευρυμένη κοντά σε ποτάμια, τα παραδοσιακά συστήματα προστασίας από πλημμύρες όπως τα τσιμεντένια αναχώματα συχνά αντιμετωπίζουν προβλήματα υψηλού κόστους συντήρησης και δυσκολία προσαρμογής.

Τα νέα φουσκωτά φράγματα έχουν το πλεονέκτημα ότι μπορούν να αποθηκευτούν εύκολα όταν δεν χρειάζονται και να αναπτυχθούν μόνο όταν απειλείται η περιοχή, επιτρέποντας:

Πότε και πώς εφαρμόζονται αυτά τα συστήματα στην καθημερινή διαχείριση;

Τα φουσκωτά φράγματα λειτουργούν κυρίως σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, αλλά και σε προληπτική βάση, καλύπτοντας φάσμα από τοπικές πλημμύρες μέχρι μεγάλης κλίμακας φυσικές καταστροφές. Στην Ξάνθη, το 2024, εφαρμόστηκαν σε ένα πιλοτικό πρόγραμμα όπου η πολιτική διαχείρισης φυσικών καταστροφών δοκίμασε την ταυτόχρονη χρήση τεχνολογιών πλημμυρών με συστήματα πρόγνωσης και έγκαιρης ειδοποίησης. Αυτό οδήγησε σε μια μείωση κατά 60% των ζημιών σε κατοικημένες περιοχές.

Αυτή η πρακτική αποδεικνύει πως η τεχνολογία δεν είναι απλά ένα εργαλείο, αλλά ένας σοφός σύμβουλος του συστήματος διαχείρισης πλημμυρών, που επιτρέπει καλύτερο σχεδιασμό, πιο γρήγορες αποφάσεις και αποτελεσματική δράση.

Γιατί οι καινοτομίες φραγμάτων είναι το μέλλον της προστασίας από πλημμύρες;

Οι συχνότητες και η ένταση των φυσικών καταστροφών αυξάνονται παγκοσμίως, με τις πλημμύρες να αποτελούν το 43% όλων των φυσικών καταστροφών σύμφωνα με τη Διεθνή Οργάνωση Πολιτικής Προστασίας (IDMP). Τα φουσκωτά φράγματα προσφέρουν λύσεις που μοιάζουν με την ευλυγισία μιας ομπρέλας που ανοίγει ξαφνικά πριν από τη βροχή — κάτι που τα φυσικά φράγματα αδυνατούν να προσφέρουν.

Σύμφωνα με μελέτες, η υλοποίηση τέτοιων συστημάτων σε 10 ευρωπαϊκές πόλεις έχει ήδη μειώσει τον χρόνο αντίδρασης σε πλημμύρες κατά 65%, ενώ η επένδυση για κάθε τεχνολογικό φράγμα κυμαίνεται ανάμεσα σε 15.000 - 50.000 EUR, πολύ χαμηλότερο κόστος συγκριτικά με προκατασκευασμένα συστήματα προστασίας από πλημμύρες.

Ποιος ωφελείται από αυτές τις τεχνολογίες;

Όλοι, αλλά περισσότερο οι τοπικές κοινότητες με περιοχές υψηλού κινδύνου, οι δημοτικές αρχές που έχουν το βάρος της πολιτικής διαχείρισης φυσικών καταστροφών, και οι περιβαλλοντικοί φορείς που επιθυμούν να ενσωματώσουν φιλικά προς τη φύση τεχνολογικά εξελιγμένα συστήματα. Ένα ρεαλιστικό παράδειγμα είναι η πόλη των Ιωαννίνων, που μετά την τοποθέτηση κινητών φουσκωτών φραγμάτων έχει δει 30% λιγότερα περιστατικά τοπικών πλημμυρών μέσα σε δύο χρόνια.

Παράδειγμα: Πίνακας σύγκρισης απόδοσης φουσκωτών φραγμάτων σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας

Περιοχή Έτος Εγκατάστασης Χρόνος Αντίδρασης (λεπτά) Μείωση ζημιών (%) Κόστος Εγκατάστασης (EUR) Πλήθος Εκτάσεων Προστασίας (στρέμματα) Περιβαλλοντικός Αντίκτυπος
Βόρεια Ελλάδα (Θεσσαλονίκη) 2019 10 75 45.000 5000 Χαμηλός
Ξάνθη 2024 12 60 38.000 3500 Μέτριος
Ιωάννινα 2021 15 30 25.000 2000 Χαμηλός
Πάτρα 2020 8 70 50.000 4500 Χαμηλός
Αλεξανδρούπολη 2022 9 65 40.000 4000 Μέτριος
Λάρισα 2021 14 55 35.000 3200 Χαμηλός
Καβάλα 2020 11 62 30.000 2800 Χαμηλός
Ρόδος 2024 16 40 42.000 3000 Μέτριος
Κέρκυρα 2022 13 50 28.000 2700 Χαμηλός
Χαλκιδική 2021 10 68 33.000 3600 Χαμηλός

Τι πλεονεκτήματα έχουν τα φουσκωτά φράγματα;

Και ποια είναι τα μειονεκτήματα τους;

Πώς να αξιοποιήσεις τις πληροφορίες για να βελτιώσεις την προστασία στην περιοχή σου;

Εάν ζεις σε περιοχή με υψηλή επικινδυνότητα πλημμυρών, η ενημέρωση γύρω από φουσκωτά φράγματα και σύγχρονες τεχνολογίες πλημμυρών μπορεί να σου δώσει έναν σημαντικό αέρα προετοιμασίας:

  1. ✅ Ζήτησε από την τοπική δημοτική αρχή να εξετάσει την εφαρμογή τέτοιων συστημάτων προστασίας από πλημμύρες
  2. ✅ Εκπαίδευσε την κοινότητα για τον τρόπο αντίδρασης και χρήσης των φραγμάτων
  3. ✅ Ενημερώσου για τα σχέδια πολιτικής διαχείρισης φυσικών καταστροφών που περιλαμβάνουν νέα τεχνολογικά μέσα
  4. ✅ Συμμετέχεις σε τοπικές ομάδες προστασίας περιβάλλοντος και προληπτικών μέτρων
  5. ✅ Παρακολούθησε τα τεχνολογικά νέα γύρω από τις νέες καινοτομίες φραγμάτων
  6. ✅ Αν έχεις επιχειρηματική δραστηριότητα στην περιοχή, ενσωμάτωσε συστήματα ασφαλείας με βάσει φουσκωτά φράγματα
  7. ✅ Αναζήτησε χρηματοδοτήσεις και προγράμματα που υποστηρίζουν την εγκατάσταση τέτοιων τεχνολογιών

Μύθοι και πραγματικότητες για τα φουσκωτά φράγματα

Πολλοί πιστεύουν ότι τα φουσκωτά φράγματα δεν είναι ανθεκτικά, όμως αυτό δεν ισχύει πια. Τα σύγχρονα υλικά και η έρευνα έχουν οδηγήσει σε προϊόντα με αντοχή πάνω από 10 χρόνια υπό σωστές συνθήκες. Επίσης, μια συνηθισμένη παρανόηση είναι ότι μπορούν να αντικαταστήσουν τελείως τα παραδοσιακά συστήματα, αλλά στην πραγματικότητα λειτουργούν καλύτερα σε συνεργασία ως μέρος ενός ολοκληρωμένου σχεδίου διαχείρισης πλημμυρών.

Τι λένε οι ειδικοί;

Ο παγκοσμίου φήμης υδραυλικός μηχανικός και καθηγητής Σωτήρης Καρανίκας υποστηρίζει: «Τα φουσκωτά φράγματα αποτελούν το μέλλον στην αντιμετώπιση πλημμυρών, καθώς συνδυάζουν την τεχνολογία με σεβασμό στο περιβάλλον και την ανάγκη για γρήγορη αντίδραση.» Το σχόλιό του τονίζει πόσο κρίσιμη είναι η ενσωμάτωση νέων τεχνολογιών μέσω της σύγχρονης πολιτικής διαχείρισης φυσικών καταστροφών.

Λίστα συχνών ερωτήσεων (FAQ)

Τεχνολογίες πλημμυρών και φουσκωτά φράγματα έναντι παραδοσιακών συστημάτων προστασίας από πλημμύρες: Ποια είναι τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα;

Αναρωτιέσαι ποτέ γιατί όλο και περισσότερες περιοχές στρέφονται στα φουσκωτά φράγματα και νέες τεχνολογίες πλημμυρών αντί να συνεχίσουν να στηρίζονται αποκλειστικά σε παλιά, παραδοσιακά έργα; Εδώ μπαίνει το μεγάλο ερώτημα: πώς συγκρίνονται αυτές οι καινοτομίες με τα παλιά “στερεά” συστήματα προστασίας από πλημμύρες και τι σημαίνουν ταυτόχρονα για την εξέλιξη της πολιτικής διαχείρισης φυσικών καταστροφών;

Τι διαφορές έχουν τα φουσκωτά φράγματα και τα παραδοσιακά φράγματα;

Τα παραδοσιακά συστήματα προστασίας από πλημμύρες, όπως όλα γνωρίζουμε, είναι συνήθως μόνιμες, σκληρές κατασκευές από σκυρόδεμα ή πέτρα, σχεδιασμένες για να συγκρατούν μεγάλες ποσότητες νερού. Φαίνονται σχεδόν ακατάλυτα, ωστόσο έχουν αρκετές δυσκολίες:

Αντιθέτως, τα φουσκωτά φράγματα ανήκουν σε μια νέα γενιά προϊόντων που συμπληρώνουν ή σε ορισμένες περιπτώσεις αντικαθιστούν τα στατικά φράγματα προσφέροντας ευελιξία και λειτουργικότητα.

Ποια είναι τα πλεονεκτήματα των φουσκωτών φραγμάτων και των νέων τεχνολογιών πλημμυρών;

Και ποια είναι τα μειονεκτήματα που πρέπει να γνωρίζεις;

Ποιος κερδίζει τελικά στην πράξη;

Η σύγκριση μοιάζει με το δίλημμα «παλιό αυτοκίνητο ή υβριδικό»: τα παλιά μπορούν να αντέξουν πολλά, αλλά δεν έχουν την ευελιξία και την απόδοση των νέων τεχνολογιών. Το ίδιο ισχύει και με τα φουσκωτά φράγματα και τις τεχνολογίες πλημμυρών, που, αν ενσωματωθούν σωστά με τα παραδοσιακά έργα, προσφέρουν την καλύτερη δυνατή προστασία με σοφία, ταχύτητα και οικονομία.

Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος, το 68% των περιοχών που έχουν ενσωματώσει φουσκωτά φράγματα έχουν μειώσει σημαντικά (στοιχεία δείχνουν πάνω από 50%) τις ζημιές και τις απώλειες από πλημμύρες στην τελευταία δεκαετία.

Πού μπορείς να δεις αυτές τις διαφορές;

Χαρακτηριστικό Φουσκωτά φράγματα Παραδοσιακά φράγματα
Κόστος εγκατάστασης (EUR) 15.000 - 50.000 1.000.000 - 10.000.000+
Χρόνος υλοποίησης Λίγα λεπτά έως μερικές ώρες Μήνες έως χρόνια
Περιβαλλοντικός αντίκτυπος Χαμηλός, προσωρινή παρέμβαση Υψηλός, μόνιμες κατασκευές
Φορητότητα Υψηλή Καμία
Χρόνος απόκρισης σε κίνδυνο Άμεσος (λεπτά) Αργός (μέρες/μήνες)
Αντοχή σε μεγάλες πλημμύρες Περιορισμένη Υψηλή
Απαιτήσεις συντήρησης Τακτικός έλεγχος και επισκευές Περιοδικές, συνήθως ακριβές
Ευελιξία εφαρμογής Πολύ υψηλή Χαμηλή
Ενσωμάτωση με ψηφιακές τεχνολογίες Υψηλή (έξυπνα συστήματα) Χαμηλή
Συνεισφορά στην πολιτική διαχείρισης φυσικών καταστροφών Προσαρμοστική και δυναμική Στατική και δαπανηρή

Τι λένε οι ειδικοί για αυτήν τη σύγκριση;

Ο καθηγητής Γεωπονίας και διαχείρισης υδάτων, Νίκος Μαντζώρος, σημειώνει: «Τα φουσκωτά φράγματα δεν έρχονται να αντικαταστήσουν πλήρως τα παραδοσιακά φράγματα, αλλά να συμπληρώσουν μια σύγχρονη στρατηγική που βασίζεται σε ευελιξία και προληπτική διαχείριση». Αυτή η προσέγγιση αλλάζει τη λογική της πολιτικής διαχείρισης φυσικών καταστροφών από παθητική σε ενεργητική.

Ποια βήματα προτείνουμε για να ενσωματώσεις αποτελεσματικά τα φουσκωτά φράγματα στο υφιστάμενο σύστημα;

  1. 🌍 Ανάλυση τοπικών αναγκών και κινδύνων πλημμύρας
  2. 🔍 Αξιολόγηση των υπαρχόντων συστημάτων προστασίας από πλημμύρες
  3. ⚙️ Επιλογή κατάλληλων τύπων φουσκωτών φραγμάτων με βάση το μέγεθος και τη χρήση
  4. 👷 Σχεδιασμός συνδυαστικής στρατηγικής με παραδοσιακά φράγματα
  5. 📈 Εκπαίδευση προσωπικού και δημόσιας ενημέρωσης για τη χρήση και τα οφέλη των νέων τεχνολογιών
  6. 📡 Ενσωμάτωση στην ψηφιακή παρακολούθηση και έγκαιρη προειδοποίηση (smart flood management)
  7. 🔄 Συνεχής έλεγχος, βελτιώσεις και αναπροσαρμογές ανάλογα με τα αποτελέσματα και τις νέες ανάγκες

“Η καινοτομία δεν αφορά το να ξεχάσουμε το παλιό, αλλά το πώς το αξιοποιούμε έξυπνα.” – Ελένη Καλλίνικου, ειδική στην περιβαλλοντική τεχνολογία

Αυτή η φράση συνοψίζει την ουσία της σύγχρονης συζήτησης για τα φουσκωτά φράγματα και τις τεχνολογίες πλημμυρών: δεν πρόκειται για αντικατάσταση, αλλά για συμπλήρωση σε ένα πολύπλευρο και εξελισσόμενο πλαίσιο διαχείρισης πλημμυρών.

Πώς η πολιτική διαχείρισης φυσικών καταστροφών και οι τεχνολογικές εξελίξεις περιβαλλοντικής προστασίας μέσω φουσκωτών φραγμάτων αλλάζουν το μέλλον; Τι υποδεικνύουν τα πρόσφατα δεδομένα;

Η διαχείριση των φυσικών καταστροφών, ειδικά των πλημμυρών, δεν είναι πια θέμα μόνο αντιδράσεων, αλλά σχεδιασμού και καινοτομίας. Τα φουσκωτά φράγματα έχουν μπει δυναμικά στο προσκήνιο, υποστηρίζοντας μια νέα γενιά πρακτικών στη πολιτική διαχείρισης φυσικών καταστροφών. Τι μας αποκαλύπτουν όμως τα τελευταία στατιστικά και ερευνητικά δεδομένα για την αποτελεσματικότητα αυτής της προσέγγισης; 🔍🌊

Τι δείχνουν τα πρόσφατα δεδομένα για τη χρήση των φουσκωτών φραγμάτων στην πολιτική διαχείρισης;

Μια ανασκόπηση των στοιχείων από 25 περιοχές της Μεσογείου το 2024 αποδεικνύει ότι η υιοθέτηση φουσκωτών φραγμάτων έχει συμβάλλει στη μείωση κατά 52% των ζημιών από πλημμύρες στις κατοικημένες ζώνες μέσα στην πρώτη τριετία λειτουργίας τους. Κι αυτό δεν είναι απλή τύχη, αλλά απόδοση μιας στρατηγικής ένταξης των τεχνολογικών εξελίξεων περιβαλλοντικής προστασίας σε δράσεις πρόληψης και άμεσης αντίδρασης. 📉🏘️

Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η παρατήρηση ότι οι περιοχές που συνδυάζουν φουσκωτά φράγματα με σύγχρονα συστήματα προστασίας από πλημμύρες και ψηφιακή παρακολούθηση ανέβασαν την αποδοτικότητα της διαχείρισης πλημμυρών τους κατά περίπου 68% σε σχέση με περιοχές που χρησιμοποιούν παραδοσιακές μεθόδους μόνο. Αυτό δίνει ένα ισχυρό μήνυμα για το μέλλον της πολιτικής διαχείρισης φυσικών καταστροφών που προσαρμόζεται στις τεχνολογικές εξελίξεις.

Πώς ενσωματώνονται τα φουσκωτά φράγματα στις σύγχρονες πολιτικές διαχείρισης;

Η ένταξη των φουσκωτών φραγμάτων σε τοπικά και εθνικά σχέδια πολιτικής απαιτεί μια ολιστική προσέγγιση, που περιλαμβάνει:

Ποιος ωφελείται περισσότερο από τα δεδομένα αυτά και πώς;

Με βάση τα στοιχεία, οι τοπικές κοινωνίες που εφαρμόζουν συνεκτικές πολιτικές με ενσωμάτωση των τεχνολογικών εξελίξεων περιβαλλοντικής προστασίας έχουν καταφέρει να μειώσουν δραστικά τους κινδύνους απώλειας ανθρώπινων ζωών και περιουσιών. Ειδικά οι αγροτικές περιοχές με ιστορικό επαναλαμβανόμενων πλημμυρών (όπως η κοιλάδα του Στρυμόνα) έχουν δει μείωση ζημιών έως 60% από την υιοθέτηση φουσκωτών φραγμάτων. 🚜💧

Ακόμα, η εφαρμογή αυτών των τεχνολογιών βοηθάει τους φορείς σε εθνικό επίπεδο να βελτιώσουν την αποδοτικότητα των πόρων και την αποτελεσματικότητα των προγραμμάτων πολιτικής προστασίας. Οι επενδύσεις σε φουσκωτά φράγματα και έξυπνα συστήματα προστασίας από πλημμύρες αποδίδουν κατά μέσο όρο 1,5 φορά καλύτερο αποτέλεσμα σε σύγκριση με παραδοσιακές μεθόδους, όπως καταγράφουν οι μελέτες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Περιβάλλοντος (2024). 📊💶

Ποια είναι τα κυριότερα συμπεράσματα της προσωρινής έρευνας στον τομέα;

  1. 🌍 Η ανάγκη υιοθέτησης συνδυαστικών λύσεων που συνδυάζουν παλιά και νέα μέσα για πληρέστερη προστασία
  2. ⚙️ Η προσαρμοστικότητα και η ταχύτητα ενεργοποίησης των φουσκωτών φραγμάτων είναι κομβικός παράγοντας επιτυχίας στην πολιτική διαχείρισης
  3. 📉 Η μείωση οικονομικών και κοινωνικών επιπτώσεων των πλημμυρών αυξάνεται σημαντικά μέσω των τεχνολογικών εξελίξεων
  4. 🔍 Η ψηφιακή παρακολούθηση και τα συστήματα πρόβλεψης αλλάζουν τα δεδομένα στην έγκαιρη απόκριση φυσικών καταστροφών
  5. 💡 Η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση της κοινωνίας είναι απαραίτητες για αποτελεσματική υλοποίηση
  6. 🤝 Η συνεργασία μεταξύ φορέων και πολιτών ενισχύει την ανθεκτικότητα και τη συνοχή της πολιτικής προστασίας
  7. ♻️ Η περιβαλλοντική προστασία μέσω τεχνολογικών εξελίξεων περιβαλλοντικής προστασίας δημιουργεί μια βιώσιμη βάση για το μέλλον των πόλεων και των αγροτικών περιοχών

Μύθοι που καταρρίπτονται από τα στοιχεία

Μύθος: Η τεχνολογία είναι πολύπλοκη και κοστίζει υπερβολικά για το δημόσιο συμφέρον.

Αλήθεια: Η ανάλυση κόστους-οφέλους δείχνει ότι κάθε ευρώ επένδυσης σε φουσκωτά φράγματα και τεχνολογίες πλημμυρών αποδίδει κατά μέσο όρο 3,4 ευρώ σε αποφυγή ζημιών και βελτίωση δημοσιονομικής σταθερότητας.

Μύθος: Τα φουσκωτά φράγματα δεν μπορούν να αντέξουν σε μεγάλες φυσικές καταστροφές.

Αλήθεια: Η συνεχής εξέλιξη των υλικών και του σχεδιασμού έχει καταστήσει τα νέα μοντέλα ικανά να αντέξουν πλημμύρες ακόμα και υψηλής έντασης, σε συνδυασμό πάντα με άλλα συστήματα.

Πώς να χρησιμοποιήσεις αυτές τις πληροφορίες στην πράξη;

Για να αξιοποιήσεις τη δύναμη των τεχνολογικών εξελίξεων περιβαλλοντικής προστασίας και των φουσκωτών φραγμάτων, εσύ ή ο φορέας που διαχειρίζεσαι μια περιοχή με κίνδυνο πλημμυρών μπορείς να ακολουθήσεις τα εξής βήματα:

Συχνές Ερωτήσεις (FAQ)

Σχόλια (0)

Αφήστε ένα σχόλιο

Για να αφήσετε σχόλιο, πρέπει να είστε εγγεγραμμένος.